نماد ها و سمبل ها در طراحی طلا و جواهر
در زندگی روزمره از محل زندگی و کار گرفته تا زیورآلات و لباس که میپوشیم با سمبل های مختلف سر و کار داریم هر کدام از این نمادها در هر قوم معانی مربوط به خود را داشت و دارد که گاهی ممکن است در تضاد با یکدیگر باشند. به طور مثال در مورد طلا سرخپوستان آمریکا از آن دوری می کردند و از آن می ترسیدند در حالی که آزتک ها طلا را مدفوع خورشید می دانستند و مورد احترام آنها بود. با گسترش ارتباطات و پیشرفت حمل و نقل باورهای مردمان مختلف در مورد نمادها از محلی به محلی دیگر کوچ کرد اعتقاد مردمان چین در مورد کیمیاگری به اروپا رفت و مردم خاورمیانه با نماد های مایاها آشنا شدند.
در اینترنت، معماری ساختمان ها، آثار هنری با نمادهای مختلفی سر و کار داریم. ممکن است این نمادها از طبیعت الهام گرفته شده باشند و یا در اثر خطوطی مبهم به وجود آمده باشد. نمادها وظیفه انتقال یک پیام طولانی به ساده ترین شکل ممکن را دارند. این پیام می تواند ریشه در احساس داشته باشد و یا به وسیله یک تجربه ایجاد شده باشد. در هر دوره زمانی با توجه به شرایط موجود نمادهایی به وجود می‌آیند در عصر کنونی هم نمادهایی در حال خلق هستند شخصیت های کتاب های کمیک یا انیمه های ژاپنی نماد های کنونی هستند شبکه‌های اجتماعی و صنعت سرگرمی باعث شده اند ابر قهرمان ها به عنوان سمبل پذیرفته شوند.
نماد ها میتوانند نماینده ای از خیر و یا شر باشند.در عصر کنونی شاهد به وجود آمدن یکی از مخوف ترین نمادهای بشری بوده ایم. در ساعت ۸:۱۵ دقیقه صبح در هیروشیما همزمان با قارچ حاصل از انفجار هسته‌ای، نمادی از ترس و مرگ متولد شد. گاهی برخی از نمادها به مرور زمان راه خود را به صنعت طلا و جواهر پیدا کردند،سیم خاردار نمادی است از حفاظت و استفاده از سیم خاردار در زیورآلات این پیام را منتقل می‌کند که فرد مورد نظر خود را مسئول حفاظت از یک رابطه می داند و همچنین بیان می‌کند که درگیر یک رابطه توام با مسئولیت است . نماد ها میتوانند دارای قدمتی به درازای تمدن بشر باشند. یکی از کهن ترین نماد های بشری چهار عنصر زمین(خاک)، آتش، آب، آسمان(هوا) تقریباً در تمامی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها وجود دارند ممکن است استفاده از این نمادها به دلیل ترس انسان از بلایای طبیعی بوده است و انسان نخستین در تلاش بوده است که با این عمل بتواند پیوندی با کائنات ایجاد کند که نتیجه آن ایجاد حس امنیت برای انسان باشد. در حالی که هوا و آتش عناصری مردانه بودند زمین و آب تبدیل شدند به عناصری زنانه و منفعل، امروزه اصطلاح مادر زمین(Mother of earth) ریشه در این تقسیم بندی دارد.
سمبل آسمان (هوا) در جواهرات:
طالع بینی و کنجکاوی درباره کیهان از دیرباز که از علاقه مندی های انسان بوده است. حرکت زمین در فضا و تغییر فصل ها و به وجود آمدن روز و ماه و سال باعث ایجاد نماد گرایی کیهانی شده است. نسبت دادن سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی هر یک به یک ماه و همچنین نحوه قرار گیری سیاره های مختلف جز نمادگرایی های متداول تمام فرهنگ ها شده استو همچنین در زندگی روزمره برای بیان یک فرد هنرمند از کلمه ستاره استفاده می شود.
نماد آب در جواهرات:
بارش های جوی چه به صورت برف،باران و یا تگرگ باشند از آب تشکیل شده اند. برف و یخ سمبلی از مرگ و زندگی و همچنین نمادی از ناپایداری هستند و همزمان بیان‌کننده زیبایی بکر و خلوص نیز هستند. در نوشته های رمانتیک یخ نمادی از قلب سخت مشوق است و برف به دلیل اشکال گوناگون و منحصر به فردی که دارد بیان کننده فردیت و خاص بودن است .
سمبل زمین در جواهرات:
این نماد پایداری، سکون و تکیه گاه محکم برگیرنده بیشترین مجموعه از نماد های مختلف بشری است، که برخی از آنها را به صورت موردی اشاره می‌کنیم.
ارباب فلز ها طلا
به گفته شکسپیر این زرد درخشان دین ها را به هم پیوند می‌دهد و از هم می گسلد. فلزی به زیبایی و تابندگی خورشید نمادی قدرتمند برای بیان تقدس و اشرافی گری به دلیل داشتن خصوصیاتی نظیر چکش خواری فساد ناپذیری عدم تغییر شکل و رنگ به مرور زمان و مقاومت آن در برابر محرک های محیطی مانند اسید باعث شد به نماد کاملی در طول تاریخ تبدیل شود جنگ های زیادی به دلیل آن اتفاق افتاده است که خدایان باعث از بین رفتن میلیونها انسان در طول تاریخ شده اما همچنان فریبنده و زیباست و با گذر قرن های مختلف بر اعتبار و ارزش آن افزوده شده است. در دین‌ها و مذاهب گوناگون برای ساخت المان‌های مذهبی از طلا استفاده می‌شود صلیب‌های کلیسای کاتولیک پارچه زربافت کعبه و شمعدان‌های طلایی قم یهود و همین طور تندیس خدایان اینکاها از طلا ساخته می‌شد. در یونان برای فرماندهان فاتح جنگ تاجی از طلا در نظر می‌گرفتند به همین دلیل در مدال‌های نظامی و برندگان و فاتحین میادین مسابقه جایزه‌ی نفر اول از طلا است. در قوم هندو تصور این بود که طلا ماده‌ی معدنی است که از نور به وجود می‌آید در چین علم کیمیاگری تلاش می‌کرد فلزات را به طلا تبدیل کند، در اروپای بیزانس دربار و شاهان از طلا استفاده می‌کردند که نشان دهنده‌ی طبقه‌ی اشرافی آنها بود.
دنیای سنگ‌ها و کانی‌ها | سمبل وفادری
از اولین بار که انسان چشمش به کانی‌های رنگارنگ افتاد تا امروز محصور آنها شده، گاهی حتی پس از زندگی و در مسیر جهانی دیگر سنگ‌ها مالک خود را همراهی می‌کردند و از آنها برای مراسم تدوین استفاده می شد. سنگ شبق که در اصل نوعی از زغال سنگ است که ملکه ویکتوریا در سال‌های سوگواری برای شاهزاده آلبرت استفاده کرد و تبدیل شد به نمادی برای بزرگداشت فرد از دست رفته
توپاز با تمامی رنگ‌ها و طیف‌های مختلف نمادی شد از همدلی، وفاداری و بخشش و سنگ فیروزه نمادی شد از پاکدامنی. و الماس، نایاب ترین و با ارزش ترین جواهر تاریخ نمادی است از پاکی و سرسختی و هر کدام از کانی‌ها و سنگ‌ها با توجه به خصوصیاتی که داشتند نماد یکی از احساسات و عواطف انسانی شدند.
حیوانات در طراحی طلا و جواهر
نمادهای انسان های نخستین منابع الهام مختلفی داشتند. آنها تغییرات اطراف خود را به دقت بررسی می کردند از ماری که پوست اندازی میکنند (نشانی از تولدی دوباره) تا تماشای زیستگاه آبزیان(زندگی و باروری). برای خلقت انسان و ارتباط با خدایان و حیوانات افسانه های مختلفی ساختند. برخی از توانایی‌های فیزیکی حیوانات برجسته شمرده می‌شدند. گیاهانی مانند قهوه و چای تبدیل به نمادی شدند برای جاودانگی برخی از گیاهان توهم زا بودند و با ایجاد سموم باعث حالتی جادویی می شدند. گلهای رنگارنگ با جلال و شکوه خود هریک نمادی متفاوت شدند در این بین درختان و عمر دراز آنها به شایستگی نماد ماندگاری و جاودانگی شد در برخی از مناطق درختانی خاصی رشد می کردند که در نقاط دیگر وجود نداشت به همین دلیل نماد ها تحت تاثیر شرایط اب و هوایی منطقه بودند بطور مثال در خاورمیانه درخت نخل نماد پایداری بود.
برخی از نماد های را با تفضیل بیشتری در اینجا بررسی می کنیم:
شاهین در طلا و جواهرات سمبل چیست؟
تیز بینی و نوع شکار پرنده شاهین همیشه مورد تحسین بوده است و حتی امروزه یکی از تفریحات افراد ثروتمند شکار با شاهین است استفاده از شاهین یه عنوان نماد به دوران مصر باستان باز می گردد برای دادن حسی ماورایی به آن از خدای هوروس استفاده کردند از حدود 2000 سال قبل از میلاد نمادی بود برای حفاظت و حتی طلسم آنرا همراه فرد متوفی دفن می کردند.
مار در طلا و جواهرات سمبل چیست؟
از ایام گذشته مار نماد تندرستی بوده است و بر اساس افسانه ها مار باعث شد شهر رم از طاعون نجات پیدا کند. با روش غیر معمول حرکتی خود با ظاهری ساده و فریبنده ( نمادی از افسون و حیله گری)و زاد و ولد بصورت تخم گذار و پوست اندازی در هر فصل (نماد تولد دوباره)کامل ترین حیوان برای نماد های گوناگون شد. در بیش از دو هزار سال قبل ملکه کلئوپاترا از زیورآلاتی به شکل مار استفاده می کرد زمانی که شهرت ملکه به لطف فیلمی به بازیگری الیزابت تیلور جهانی شد بولگاری نخستین جواهرات خود را با الهام از مار در سال 1948 طراحی کرد بعد ها کارتیه برای ماریا فلیکس بازیگر مکزیکی جواهراتی با نماد مار طراحی کرد که ادامه دار نشد اما بولگاری از نماد مار برای معرفی خود استفاده کرد. هندوها باور داشتند مار یک خیر خواه است و نگهبان باران می باشد، در مصر باستان کبرا نماد خرد الهی و سلطنتی است در اسلام و مسیحیت شیطان در ظاهر یک مار حوا را وسوسه کرد و در بودیسم پادشاه مارها به بودا پناه می برد.
مفهوم سمبل تمساح در طلا و جواهرات چیست؟
تمساح ها این جانورانی سخت پوست با ظاهری عجیب و خشن حاصل سالیان دراز تکامل هستند. در بین سرخپوستان آمریکا نشانی بودند از عشق مادری به دلیل اینکه تنها خزنده است که از لانه و بچه های خود محافظت می کند تمدن مصر باستان وابسته به رود نیل بود و اعتقاد داشتند تمساح های رود نیل نگهبانان زندگی و مرگ هستند افسانه ای وجود داشت که میگفت تمساح های رود نیز بعد از خوردن هر مرد اشک می ریزند اصطلاح اشک تمساح با ریشه در این باور دارد .
پلنگ در طلا و جواهرات به چه معنا است؟
داستان های متفاوتی درباره نماد پلنگ وجود دارد و معروف ترین آنها مربوط به برند کارتیه است به گفته لويیس کارتیه زمانی در حال گشت گذار در جنگل بودند یک پلنگ توجه آنها را جلب کرد و نمادی شد از ظرافت قدرت و روحیه ای رام ناشدنی ژان توسن بعد ها زیر سیگاری با نشانی از پلنگ به کارتیه هدیه داد و این شد شروعی برای استفاده از نماد پلنگ در سال 1948 برای اولین بار این نماد در زیور آلات استفاده شد با 116 قیراط الماس و از آن روز تا امروز مهمان ویترین های طلا و جواهر می باشد.
سخن پایانی:
سراسر زندگی ما انساان ها مملو از نماد های مختلفی است صرف نظر از اینکه این نماد های سمبلی از ترس و یا وحشت و یا اینکه تداعی کننده عشق و محبت باشد ما به وفور از آنها استفاده می کنیم آنها می توانند بیان کننده طرز فکر ، اتفاق، احساس باشند می توانند الهام گرفته از طبیعت باشند و یا بوسیله انسان ها به وجود امده باشند ممکن است به مرور زمان نماد ها مفاهیم متفاوتی تداعی کنند صرف نظر از این موضوع نکته مهم و اساسی این است در کوتاه ترین و خلاصه ترین حالت خود انتقال دهنده پیامی هستند لزوما نه برای همه بلکه می تواند مخاطبی خاص داشته باشد.
منابع فارسی:
فرهنگ مصور هنرهای تجسمی نوشته پرویز مرزبان و حبیب معروف چاپ 1398
تمدن مصر باستان نوشته هانس رایشهارت ترجمه فرزانه کریمی سال چاپ 1380
هنر در گذر زمان نوشته هلن گاردنر ترجمه محمد تقی فرامرزی سال چاپ 1395
منبع انگلیسی:
Signs & Symbols -publisher jonathan Metcalf 2019 JUNE
این مقاله توسط صادق حبیب زاده طراحی و تدوین شده است.
